του Νίκου Κοτζιά
Καθηγητή Πολιτικής Θεωρίας για ∆ιεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές
στο Τµήµα Ευρωπαϊκών και ∆ιεθνών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Πειραιά
Η κυβέρνηση περιόρισε μαζί με το ΔΝΤ και την ΕΕ τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και τις συντάξεις. Υπάρχει δε η επιθυμία να περιοριστούν και οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα. Το σύνολο των μέτρων που έχουν ληφθεί ή και παραληφθεί, δείχνουν ότι ορισμένα μέτρα δεν ελήφθησαν από «σιδερένια ανάγκη», αλλά επ’ ευκαιρίας αυτής της ανάγκης. Είναι δε χαρακτηριστικό, ότι η κυβέρνηση επί μισό χρόνο και πάνω δεν είχε πάρει κανένα ουσιαστικό μέτρο να μαζέψει τα απαιτούμενα ποσά από κατέχοντες και από όπου θα ήταν δίκαιο να παρθούν. Τόσο οικονομικά, όσο και ηθικά πολιτικά. Ως τέτοιες «πηγές» αναφέρομαι σήμερα, στους φοροφυγάδες και φοροκλέπτες. Στα καρτέλ και σε ορισμένους τραπεζίτες.
Η φοροδιαφυγή και η φοροκλοπή - τα καρτέλ
Δεν υπάρχει πολίτης που να μην γνωρίζει ότι μόνο οι μεγαλοφειλέτες στην εφορία χρωστούνε διαπιστωμένα 33 δισεκατομμύρια στο ελληνικό δημόσιο και εκ των οποίον ίσως θα γίνει δυνατό να συλλεχτεί τελικά το 10-15%. Τα άλλα έχουν πιθανό χαθεί κάτω από στρώματα και χαλιά, σε θυρίδες και οφ-σόρ εταιρίες. Μέρος τους, πιθανολογώ ότι θα χρησιμοποιηθεί για μελλοντικές αγορές φιλέτων του δημοσίου, που ΕΕ και ΔΝΤ προτρέπουν να ξεπουλήσει το ελληνικό κράτος.
Η αιτιολόγηση της μη είσπραξής τους, είναι είτε ότι οι εφορίες δεν είναι καλά επανδρωμένες, είτε ότι υπάρχουν πολλές υποθέσεις συσσωρευμένες στα δικαστήρια που δεν προλαβαίνουν να εκδικαστούν. Στην πραγματικότητα, όμως, η κυβέρνηση που τόση σπουδή έδειξε να τα πάρει από τους αδύναμους, διαθέτει άμεσες λύσεις και ως προς αυτά τα ζητήματα. Αφετηρία τους μπορούν να γίνουν, πρώτον, ο διορισμός διευθυντών στις ακέφαλες εφορίες. Η τιμωρία όσων δεν κάνουν τη δουλειά τους ως πρέπει, καθώς και η ενίσχυση μηχανισμών εντοπισμού του οικονομικού εγκλήματος με απόδοση κινήτρων σε αυτούς που απασχολούνται σε αυτούς. Δεύτερον, να δημιουργηθεί, επιτέλους, ειδική δομή οικονομικής δικαιοσύνης, πριν από όλα φορολογικών δικαστηρίων. Το κόστος δημιουργίας και λειτουργίας αυτής της δομής είναι μερικά εκατομμύρια ευρώ. Οι εισπράξεις που θα διασφαλίσουν, αφού πλέον οι φορολογικές υποθέσεις θα εκδικάζονται άμεσα, θα είναι δισεκατομμυρίων.
Στα 33 δισεκατομμύρια πρέπει να προστεθούν άλλα 15 δισεκατομμύρια που προέρχονται από επιπρόσθετες μορφές ετήσιας φοροκλοπής. Όπως είναι η μη απόδοση του ΦΠΑ που έχει συλλεχθεί. Η μέθοδος ανοίγματος επιχείρησης που εισπράττει και κλείνει πριν αποδώσει. Η μέθοδος της μη υποβολής καν φορολογικής δήλωσης ή της πρόωρης πτώχευσης κοκ.
Στα ίδια πλαίσια, είναι αδύνατο να φορολογηθεί η «μαύρη οικονομία», που υπολογίζεται σύμφωνα με δηλώσεις αρμοδίων παραγόντων στο 40% του ελληνικού ΑΕΠ. Στην παραοικονομία εντάσσονται ποικίλες παράνομες δραστηριότητες. Από τις πιο απλές μορφές, όπως είναι η ανασφάλιστη εργασία, που δεν αποδίδει φόρο, μέχρι τις πιο συστηματικά οργανωμένες και σύνθετες όπως είναι το λαθρεμπόριο ποτών, τσιγάρων και καυσίμων. Από όλα αυτά χάνονται το έτος περίπου άλλα 30 δισεκατομμύρια φόρων, δασμών, ασφαλιστικών εισφορών, για το ελληνικό δημόσιο.
Για το δημόσιο χάνονται φόροι και από τον τρόπο που διαχειρίζονται οι πολυεθνικές εταιρείες, αλλά και ελληνικές με διεθνή παρουσία, τα κέρδη τους. Με τιμολόγια που εμφανίζουν τα «ελληνικά παραρτήματα» να αγοράζουν ακριβά από το εξωτερικό και να πουλάνε φτηνά, εμφανίζονται οι θυγατρικές τους στην Ελλάδα ως να εργάζονται με απώλειες. Στην πραγματικότητα, βέβαια, αυτό που συμβαίνει είναι ότι μετακινούνται μετακινούν κέρδη σε έδρες στις οποίες η φορολόγηση είναι εξαιρετικά χαμηλής. Με αυτό τον τρόπο διαφεύγουν τα κέρδη στο εξωτερικό και δεν υπάρχει φορολόγησή τους στην Ελλάδα.
Συνολικά μπορεί να υπολογίσει κανείς ότι από τον διαφεύγοντα φόρο, από παράνομες ενέργειες επιχειρηματιών, ιδιαίτερα των μεγάλων, η χώρα χάνει περίπου 55 δισεκατομμύρια το έτος, ενώ έχει, επιπλέον 33 δισεκατομμύρια μη εισπραχθέντων αλλά πιστοποιηθέντων φόρων.
Η περίπτωση των τραπεζών
Οι ελληνικές τράπεζες έκαναν τα τελευταία χρόνια εκατοντάδες εκατομμύρια κέρδη. Τα κέρδη αυτά τα καρπώθηκαν οι μέτοχοί τους. Όμως, από το 2008 που άρχισε η κρίση, οι ελληνικές τράπεζες άρχισαν να χάνουν εκατομμύρια ευρώ στα Βαλκάνια (σε αντίθεση με την σοφή επένδυση της Εθνικής στην Τουρκία). Αυτή η χασούρα τις αποσταθεροποίησε συνολικά παρά τα μέγιστα κέρδη στο εσωτερικό. Σε αυτές τις συνθήκες οι τράπεζες έδειξαν να υποκύπτουν στην κρίση. Αντί, όμως, να βάλουν οι μέτοχοί τους, τα απαραίτητα για την σταθεροποίησή των τραπεζών ιδιοκτησία τους, από τα ήδη συσσωρευμένα υπερκέρδη, εκβίασαν το κράτος. Το τελευταίο συμπεριφέρθηκε ως να μην είχε πολλές αντιρρήσεις. Ανάλαβε εν τέλει να πληρώσει το ίδιο την κακοδιαχείριση καθώς και τα ελλείμματα που διαμορφώσαν οι ελληνικές τράπεζες στα Βαλκάνια. Στη βάση αυτής της ιδιότυπης κατάργησης της λογικής του ίδιου του καπιταλισμού, το ελληνικό κράτος ενίσχυσε τις τράπεζες με 38 δισεκατομμύρια εγγυήσεις και ρευστότητα. Ενώ δεν φρόντισε να επισημάνει στους ευρωπαίους εταίρους κατά τις διαπραγματεύσεις για τη δανειοδότηση της Ελλάδας, ότι η στήριξη της χώρας, αποτελεί όρο επιβίωσης της οικονομίας σειράς βαλκανικών κρατών.
Ίσως θα μου υποβάλει κάποιος το λογικό ερώτημα: και τι να κάνει η κυβέρνηση; να αφήσει τις τράπεζες να καταστραφούν; Ασφαλώς και όχι. Αλλά όταν σκοτεινιάζει η ζωή των περισσότερων ελληνίδων και ελλήνων, τότε απαιτείται να υπάρξει και η πραγματική αποδοχή, ότι οι περισσότεροι των Ελλήνων τραπεζιτών απέτυχαν. Αυτό συνεπάγεται, ότι το δημόσιο που βάζει λεφτά στις τράπεζες δικαιούται να αποκτήσει και τα ανάλογα δικαιώματα στα μελλοντικά κέρδη τους, αλλά και στην ίδια τη διοίκησή τους. Κάτι που ναι μεν έκανε ο Ομπάμα στην καρδιά του δυτικού καπιταλισμού, αλλά αρνείται να πράξει η ελληνική κυβέρνηση. Πρόκειται για ένα κομβικό ζήτημα θεμελιακής σημασίας.
Συνολικά, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι καλούνται να πληρώσουν δάνεια ύψους 110 δισεκατομμύρια (80 από ΕΕ και 30 από ΔΝΤ ) με μάλιστα τοκογλυφικούς όρους. Πρόκειται για δάνεια που λαμβάνει η χώρα προκειμένου να καλυφθούν τα ελλείμματα που προκαλούν οι φοροφυγάδες, οι φοροκλέπτες, τα λάθη των τραπεζιτών και το κρύψιμο των κερδών που έκαναν, καθώς και τα κρυμμένα υπερκέρδη των καρτέλ. Ένα ποσό που είναι α) 38 δις εφάπαξ στις τράπεζες. Β) 33 δις δηλωμένοι – πιστοποιημένοι φόροι που οφείλονται. Γ) Φοροκλοπές, και άλλα τινά, που ανέρχονται στα 55 δισεκατομμύρια το χρόνο, επί τρία χρόνια που ισχύουν για την δανειοδότηση της Ελλάδας, το σύνολο 165 δισεκατομμύρια. Αυτές οι τρεις κατηγορίες ανέρχονται συνολικά στα 236 δισεκατομμύρια που αρπάζονται από κάποιους από το παρελθόν και στο διάστημα μιας τριετίας. Λεηλασία που καλείται να αναπληρώσει η χώρα με δανεισμό 110 δισεκατομμυρίων υφιστάμενη ταυτόχρονα την βάρβαρη πολιτική της μονόπλευρης λιτότητας.
Το σκάνδαλο του αιώνα?
Εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, θα δούμε να εξελίσσεται ο πλήρης οικονομικός και κοινωνικός παραλογισμός. Αυτοί που δεν πληρώνουν ή κλέβουν φόρους, που επιδεικνύουν «ανικανότητα» αποπληρωμής των πιστοποιηθέντων οφειλών, οι οποίοι έχουν κρύψει τα άνομα κέρδη και τις κλοπές τους. Αυτοί όλοι. καθώς και οι άλλοι των οποίων το κράτος καλείται να πληρώσει τις χασούρες για να μην πειραχτούν τα συσσωρευμένα υπερκέρδη τους, με τα κλεμμένα ή τα «απολεσθέντα αλλά αντικατασθέντα» θα πάνε να αγοράσουν δημόσια περιουσία, ακόμα και υγιείς κρατικές τράπεζες, όπως το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και η Αγροτική Τράπεζα. Η κυβέρνηση οφείλει, μπροστά σε έναν τέτοιο κίνδυνο, να δεσμευτεί δημόσια ότι δεν ενισχύει τις ιδιωτικές τράπεζες χρήματα χωρίς αντίκρισμα. Ότι μόλις χρειαστεί θα τις θέσει υπό τον έλεγχό του δημοσίου. Και ότι πριν από όλα, δεν θα επιτρέψει να πραγματοποιηθεί το σκάνδαλο του αιώνα: Οι τάχα «μη έχουσες» τράπεζες, ορισμένες μάλιστα διασωθείσες από το δημόσιο, καθώς και τα λαμόγια που φοροκλέψαν και έκρυψαν τις λεηλασίες στο στρώμα, στη θυρίδα, ή τις έβγαλαν στο εξωτερικό, θα αποκτήσουν το δικαίωμα να αγοράσουν υγιείς δημόσιες τράπεζες και φιλέτα της περιουσίας του ελληνικού κράτους. Δεν μπορεί η κλοπή της Ελλάδας να εμφανιστεί ως επένδυση εξαγοράς της.
Όλοι οι φίλοι και φίλες, αναγνώστριες και αναγνώστες της Αξίας είναι καλεσμένοι στην παρουσίαση του νέου μου βιβλίου, την Πέμπτη 27.5.2010 και ώρα 12 το μεσημέρι, με τίτλο: «Η Εξωτερική Πολιτική της Ελλάδας στον 21ο αιώνα. Για μια νέα πατριωτική, δημοκρατική, ενεργητική εξωτερική πολιτική στην εποχή της παγκοσμιοποίησης». Η εκδήλωση πραγματοποιείται στην Παλιά Βουλή, πίσω από το Άγαλμα του Κολοκοτρώνη επί της Σταδίου. Το βιβλίο θα παρουσιάσουν οι Α.Σαμαράς, Πρόεδρος της ΝΔ, Α.Τσίπρας, Πρόεδρος του Συνασπισμού και της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ και Χ.Παμπούκης, υπουργός Επικρατείας. Την συζήτηση θα συντονίσει ο Β.Παναγόπουλος διευθυντής της Ελευθεροτυπίας και της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας.
