Ο άνθρωπος του μέλλοντος θα είναι μετανάστης...

Ο ΓΑΛΛΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΟΣ κ. EUGENE ENRIQUEZ ΜΙΛΑ ΣΤΗΝ «ΕτΔ»

* «Διαρκής η αποδήμηση, λόγω της αναδιανομής του πλούτου και της παγκοσμιοποίησης...»

Συνέντευξη στη Λένα Κισσάβου

Εθνικιστικές τάσεις, εμφανίζουν οι σύγχρονες κοινωνίες στην Ευρώπη και τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι σταθερά... Η Ένωση βάλλεται τόσο από αντιευρωπαϊστές-εξωτερικούς παράγοντες αλλά και από ευρωπαϊκούς λαούς που ανήκουν σε αυτή και οι οποίοι ποτέ δεν την ...καλοέβλεπαν. Οι εξελίξεις στον αιώνα μας θα οδηγήσουν σε μια μεγάλη μετανάστευση λαών, μια αναδιανομή πληθυσμών σε παγκόσμιο επίπεδο για οικονομικούς λόγους και το πρότυπο του ανθρώπου που θα δημιουργηθεί θα είναι ο άνθρωπος μετανάστης... Πρόκειται για τις εκτιμήσεις, ενός ανθρώπου –κορυφαίου στον τομέα του- ο οποίος παρακολουθεί τις σύγχρονες κοινωνίες και τις κοινωνιολογικές αλλαγές που εγγράφονται στις σελίδες του 21ου αιώνα. Του Γάλλου κλινικού κοινωνιολόγου και ψυχοκοινωνιολόγου κ. Eugene Enriquez, ο οποίος βρέθηκε πρόσφατα στη Λάρισα, καλεσμένος του τοπικού Συλλόγου Κοινωνιολόγων και ο οποίος μίλησε στην «ΕτΔ». Θεωρείται από τους κορυφαίους στον χώρο του και οι απόψεις του έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα, έτσι σε συνάντησή μας μαζί του ζητήσαμε να μας αναλύσει τη σημερινή πραγματικότητα, αγγίζοντας όλους τους τομείς, με κυρίαρχους την οικονομία και το περιβάλλον. * Κύριε Enriquez, βρίσκεστε στην Ελλάδα, εν μέσω μιας πρωτοφανούς, οικονομικής κρίσης. Ποια είναι η εικόνα που έχετε αποκομίσει από μια χώρα που βρέθηκε ή βρίσκεται ακόμη στα πρόθυρα της χρεοκοπίας; - Δεν νομίζω ότι η Ελλάδα είναι στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Είναι ένα κράτος που το γνωρίζω εδώ και πολλά χρόνια, την αγαπάω πολύ και γνωρίζω πολύ καλά όλα τα μειονεκτήματα και κυρίως τα πολλά πλεονεκτήματα των Ελλήνων. Είναι ένα κράτος όπου επικεντρώνονται αυτή τη στιγμή όλα τα προβλήματα και θεωρώ ότι παίζει το ρόλο ενός αποδιοπομπαίου τράγου, ενώ δεν είναι το μοναδικό κράτος που είναι υπεύθυνο για αυτή τη γενική κρίση. Απλά ήταν η «εύκολη» χώρα για να δημιουργηθεί αυτή η κρίση. Πιστεύω όμως ότι υπερβάλλουμε στο θέμα της οικονομικής κρίσης, καθώς εδώ και αρκετό καιρό τα κράτη της ευρωζώνης είναι υπερχρεωμένα ενώ και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ακόμη περισσότερο χρεωμένες απ΄ ό,τι η Ευρώπη, κι αν αυτή τη δεδομένη στιγμή το πρόβλημα εστιάζεται στην Ευρώπη είναι επειδή δεν βλέπουν με καλό μάτι οι «έξω» την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και πολλά άτομα της Ευρώπης που είναι αντιευρωπαϊστές, όπως είναι οι Γερμανοί οι οποίοι θα ήθελαν να επιστρέψουν στο μάρκο ή οι Γάλλοι που θα ήθελαν να επιστρέψουν στο γαλλικό φράγκο. Επίσης και οι Άγγλοι είναι πολύ ευχαριστημένοι που δεν επέλεξαν ποτέ το ευρώ. *Τρίζουν δηλαδή τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης; -Δεν κάνω ποτέ προφητείες, αλλά αυτό που θα μπορούσα να πω είναι πως παρατηρώ την εμφάνιση εθνικιστικών τάσεων ενώ οι μεγάλες ιδέες για ενώσεις βρίσκονται σε φάση πτωτική. ΚΑΚΩΣ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΝΟΥΜΕ ΜΟΝΟ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ * Εκείνο που δεν μπορεί να καταλάβει ο Έλληνας πολίτης, είναι πώς είναι δυνατόν να βρίσκεται σε τόσο δεινή οικονομική θέση, ακριβώς την εποχή που κατά πολλούς θεωρούνταν η καλύτερη μεταπολεμικά. Χώρα-μέλος της Ε.Ε. η Ελλάδα, είχε εισέλθει στην «ασφάλεια» του ευρώ, βρισκόταν στις 25 πρώτες του ΟΟΣΑ από άποψης ανάπτυξης, έκανε Ολυμπιακούς Αγώνες. Κι όμως σήμερα είναι ...στον πάτο του βαρελιού. Τελικά πόσο απέχει η ευημερία από την ύφεση; - Πιστεύω ότι η επικέντρωση στα οικονομικά φαινόμενα είναι μια λανθασμένη επικέντρωση της κοινωνίας μας. Υπάρχει μια γενική τάση να μιλάμε μόνο για την οικονομία και να εξαφανίζουμε τα προβλήματα τα κοινωνικά και τα πολιτισμικά διάφορων κρατών. Αυτό που μπορεί να δώσει εξηγήσεις πάνω στο θέμα του σημερινού ελληνικού προβλήματος είναι ο τρόπος με τον οποίο κοιτάμε την Ελλάδα. Σήμερα τη βλέπουμε μόνο μέσα από το οικονομικό πλαίσιο κι αυτό είναι ένα από τα κυρίαρχα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας μας και πιο ιδιαίτερα όλης της Ευρώπης, η οποία δεν είχε θέσει τις βάσεις πάνω σε μια πολιτική ένωση, αλλά μόνο πάνω σε μια βάση οικονομικής βούλησης μέσω οικονομικών ανταλλαγών. Κάτι που μας κάνει να πούμε ότι η πολιτισμική Ευρώπη δεν υπήρξε ποτέ στη συνείδηση των πολιτικών αρχηγών της Ευρώπης. Στο παρελθόν, πριν ακόμη και από τον Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη υπήρχαν πολύ πιο σημαντικές πολιτισμικές ανταλλαγές απ΄ ό,τι σήμερα. Με άλλα λόγια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά την καταστροφή που επέφερε, προσπαθήσαμε να επανορθώσουμε και να μεριμνήσουμε ώστε να αποφευχθούν να υπάρχουν εκ νέου πόλεμοι ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις και αυτό ήταν κυρίαρχη ιδέα για να ξαναξεκινήσει η Ευρώπη. Άρα είχαμε... περισσότερη Ευρώπη παλαιότερα, από ό,τι υπάρχει σήμερα. * Όλος ο κόσμος, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, προσέβλεπε στο μέλλον του με αισιοδοξία. Και πράγματι δεν διαψεύστηκε, στο βαθμό που πολλοί λαοί και κοινωνίες γνώρισαν μια «χρυσή εποχή». Σήμερα όμως τα συναισθήματα έχουν αλλάξει. Απογοήτευση, σκεπτικισμός, ακόμη και φόβος για το αύριο διακατέχει τους Ευρωπαίους, τους Αμερικανούς, ολοένα και πιο πολλούς. Τι κάνουμε λάθος; - Τα κράτη στην Ευρώπη πρέπει να ξαναφτιαχθούν. Υπήρξε μια περίοδος ανάπτυξης τριάντα χρόνων περίπου, με την ιδέα ότι αυτή θα μπορούσε να συνεχίσει ασταμάτητα. Όμως μετά το πρώτο πετρελαϊκό σοκ, συνειδητοποιήσαμε ότι δεν θα μπορούσε να υπάρχει σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη ταυτόχρονα μια σταδιακή πρόοδος και ότι θα έπρεπε κάθε ένας από τους ηγέτες να χρησιμοποιήσει την καλύτερη δυνατή στρατηγική για να μπορέσει να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα. Αυτό είχε ως συνέπεια να δημιουργηθούν περισσότεροι ανταγωνισμοί, οι οποίοι μεγάλωσαν με την παγκοσμιοποίηση, ενώ παράλληλα εμφανίσθηκαν στο προσκήνιο κράτη που τα είχαμε ξεχάσει τελείως, όπως η Βραζιλία, η Ινδία κ.ά., τα οποία μπόρεσαν ν’ αναπτυχθούν πάρα πολύ, από εκείνο το διάστημα και μετά. Η ανταγωνιστικότητα κατέστη ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα και η Ευρώπη δεν έδωσε κανένα σημείο ότι μπορεί να είναι ανάμεσα στις πιο δυναμικές χώρες. Δεν παρουσίασε την ανάπτυξη που θα περίμενε κανείς. Κατά κάποιο τρόπο μπορούμε να πούμε ότι είναι μια παλαιά Ευρώπη και αυτός είναι ο λόγος που τα άτομά της είναι πιο απομονωμένα, πιο αποκλεισμένα, πιο φαταλιστές... ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ ΥΠΕΡΑΝΩ ΟΛΩΝ * Είστε πολίτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι σωστή η παρατήρηση ότι αντί μιας Ένωσης λαών, έχει μετατραπεί σε ένα κλαμπ, όπου αδύναμες πολιτικές ηγεσίες, εξυπηρετούν μόνο οικονομικά συμφέροντα μεγάλων τραπεζών και πολυεθνικών; - Το πρόβλημα είναι ότι όλοι επιδόθηκαν στο κυνήγι της απόδοσης, της αριστείας, επιθυμώντας να είναι αυτοί που θα κερδίζουν τα περισσότερα. Ο τρόπος που λειτουργούν οι τράπεζες σήμερα με αυτόν που ήταν πριν χρόνια δεν έχει καμιά σχέση και το ξέρω αυτό γιατί ήμουν σύμβουλος σε πολλές γαλλικές τράπεζες. Δηλαδή υπάρχει μια πλήρης αλλαγή των νοοτροπιών. Ειδικότερα οι τράπεζες στο παρελθόν μπορούσαν και βοηθούσαν τους ανθρώπους διασφαλίζοντας πάντα τα δικά τους συμφέροντα, αλλά τώρα σκέφτονται και νοιάζονται μόνο να κάνουν υπερκέρδη και να μπορέσουν να απορροφήσουν τις μικρότερες τράπεζες... Γνωρίζω πολλές μικρές επιχειρήσεις που πραγματικά είναι στραγγαλισμένες από τις τράπεζες. Παράλληλα διαπιστώνεται ότι και όλος ο κόσμος έχει υιοθετήσει αυτό το σκεπτικό, ότι πάντα πρέπει να κερδίζουμε περισσότερα. Αν μπορούσαμε να κάνουμε μια μικρή ανασκόπηση που δείχνει την αλλαγή αυτής της στάσης γενικότερα, θα λέγαμε ότι όταν επενδύαμε χρήματα στο παρελθόν ήταν για να δημιουργήσουμε προϊόντα που θα μπορούσαν να μας δώσουν λίγα παραπάνω χρήματα, ενώ σήμερα προσπαθούμε με τα χρήματα να κάνουμε περισσότερα χρήματα χωρίς να δημιουργήσουμε τον πλούτο, την παραγωγή προϊόντων. Αυτός είναι ο εικονικός πλούτος... Γι΄ αυτό το λόγο τα κοινωνικά προβλήματα τα διώχνουμε στην άκρη σαν να μην υπήρχαν, σαν να μην υφίστανται... * Το τελευταίο διάστημα παρακολουθούμε την τεράστια οικολογική καταστροφή που προκαλείται στον κόλπο του Μεξικού από τη διαρροή πετρελαίου. Από τη μια λοιπόν έχουμε μια περιβαλλοντική κρίση μεγάλης κλίμακας και από την άλλη μια εταιρία αλλά και ένα κόσμο που λειτουργεί με τους κανόνες της ελεύθερης οικονομίας και του κέρδους. Δεν είναι σαφές ότι ακολουθούμε καταστροφικό δρόμο; - Πάνω στο θέμα των οικολογικών προβλημάτων οι ηγέτες μιλάνε πάρα πολύ, αλλά κάνουν πολύ λίγα πράγματα. Η φιλελεύθερη πολιτική δεν ενδιαφέρεται για τα οικολογικά προβλήματα, όμως οι λαοί ασκούν πιέσεις γι΄ αυτά. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν ενδιαφέρουν τους κολοσσούς. Η ΒΡ ήξερε ότι δεν υπήρχε ασφάλεια στην πλατφόρμα και δεν έκανε τίποτα για να προλάβει το πρόβλημα, με αποτέλεσμα εκτός από τη μεγάλη οικολογική καταστροφή που προκάλεσε, να έχει μια κατακόρυφη οικονομική πτώση, να δώσει πολλά χρήματα για αποζημιώσεις στην αμερικανική κυβέρνηση και σίγουρα θα χρειαστεί να εξαγοραστεί από τις αμερικάνικες εταιρίες. Αυτό μας οδηγεί στη σκέψη ότι πολύ συχνά υπάρχει μια μεγάλη αντίφαση στο φιλελεύθερο αναπτυξιακό σχέδιο, καθώς το κόστος για να διορθώσουν κάτι είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θα έδιναν για να το προλάβουν. * Πρόβλημα ή ευκαιρία για τη γηράσκουσα Ευρώπη η μετανάστευση; - Ο αιώνας μας θα είναι ο αιώνας της απόλυτης μετανάστευσης, της γενικευμένης μετανάστευσης. Το πρότυπο του σύγχρονου ανθρώπου θα είναι να είσαι ένας απόδημος, ένας μετανάστης. Επειδή υπάρχει αναγκαιότητα να κάνουμε μια αναδιανομή σε παγκόσμιο επίπεδο και παράλληλα επειδή οι άνθρωποι έχουν καταλάβει σε γενικές γραμμές τι εστί παγκοσμιοποίηση, θα προσπαθήσουν να πάνε με ένα συστηματικό τρόπο σε χώρες όπου πιστεύουν ότι μπορούν να βρουν εργασία. Έτσι θα υπάρξει μια διαρκής αποδήμηση... Το πρόβλημα της ένταξης των μεταναστών θα γίνεται όλο και μεγαλύτερο σε όλα κράτη της Ευρώπης, αλλά και σε άλλα κράτη που έχουν προοπτικές ανάπτυξης. Ήδη σήμερα το ένα τέταρτο των Γάλλων έχουν προγόνους που ήταν ξένοι στη χώρα... όπως ο Σαρκοζί. * Ποιο είναι το προφίλ του Έλληνα; Πώς θα τον χαρακτηρίζατε λαμβάνοντας υπόψη τη συμπεριφορά του και τις αντιδράσεις του σε μια δύσκολη περίοδο οικονομικής κρίσης; - Δεν θα ήθελα να μιλήσω αποκλειστικά για τους Ελληνες, αλλά θα πω ότι όλοι οι λαοί έχουν μια μεγάλη ικανότητα να δραματοποιούν πολύ λιγότερο τα πράγματα απ’ ό,τι οι ηγέτες τους. Έχουν πολλές δυνατότητες να ελιχτούν και να ανακαλύψουν νέα πράγματα και να συνεχίσουν να ζούνε και να διασκεδάζουν ακόμη και κι όταν οι καταστάσεις είναι δραματικές. http://www.eleftheria.gr/viewarticle.asp?aid=20150&pid=7&CategoryID=7