Γυναίκες τα περισσότερα θύματα του «μόμπινγκ»

ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

* O διδάσκων στο ιατρικό τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, κ. Γ. Ραχιώτης

Της Λένας Κισσάβου

Αν και είναι άγνωστο σε πολλούς εργαζόμενους το σύνδρομο «μόμπιγκ», παρόλα αυτά είναι πολύ κοντά στην πραγματικότητά τους, αφού ένα μεγάλο ποσοστό το βιώνει στην εργασία του, με θύματά του τις περισσότερες φορές γυναίκες. Πρόκειται για έναν από τους βλαπτικούς παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος στην υγεία κυρίως της γυναίκας, σύμφωνα με τον γιατρό εργασίας κ. Γεώργιο Ραχιώτη, διδάσκων στο Ιατρικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στο εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας, ο οποίος πρόσφατα το παρουσίασε μεταξύ άλλων, σε ομιλία του στην πόλη. Μιλήσαμε με τον κ. Ραχιώτη τόσο για το εν λόγω σύνδρομο, όσο και γενικότερα για βλαπτικούς παράγοντες στην εργασία που θίγουν τις εργαζόμενες γυναίκες, όπως η νυχτερινή εργασία, σχολιάζοντας παράλληλα το σύστημα υγείας και ασφάλειας στην εργασία που εφαρμόζεται στη χώρα μας, το οποίο όπως τονίζει ο ίδιος «...είναι έτη φωτός πίσω σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες». Αναλυτικότερα, όσον αφορά στους βλαπτικούς παράγοντες για την υγεία των γυναικών στην εργασία, ο κ. Ραχιώτης μας είπε: «Πολλοί είναι οι βλαπτικοί παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος σε σχέση με τη γυναίκα, αλλά στην πρώτη κατηγορία τοποθετώ τον κίνδυνο της νυχτερινής βάρδιας. Η νυχτερινή βάρδια έχει καταταγεί, σύμφωνα με τη διεθνή υπηρεσία για την έρευνα του καρκίνου, ως πιθανά καρκινογόνος παράγοντας και συσχετίζεται με κίνδυνο των γυναικών για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Και αυτό ερμηνεύεται ως εξής: Όταν κοιμόμαστε το βράδυ από το κεντρικό νευρικό σύστημα παράγεται μια ορμόνη, που λέγεται μελατονίνη, η οποία για να παραχθεί θέλει σκοτάδι και αυτή έχει αποδειχθεί ότι είναι σημαντική για τη λειτουργία του αμυντικού συστήματος του οργανισμού. Όταν αυτή αντί για σκοτάδι αντιμετωπίζει το φως, όταν έχουμε αντιστροφή δηλαδή του βιολογικού ρυθμού, πέφτουν οι συγκεντρώσεις της ορμόνης κι αυτό έχει αποδειχθεί ότι διαταράσσει το αμυντικό σύστημα του οργανισμού με αποτέλεσμα να είναι αυτός ο τρόπος που θεωρείται ότι εμπλέκεται με τη δημιουργία της καρκινογένεσης. Θίγει επαγγέλματα νυχτερινά που έχουν σε σταθερό ρυθμό νυχτερινές βάρδιες, όπως νοσηλεύτριες κ.ά. Και αναφερόμαστε στην κατηγορία των γυναικών (σύμφωνα με τις μελέτες) που δουλεύουν βράδυ πάνω από μια δεκαετία και τουλάχιστον με μια νυχτερινή βάρδια την εβδομάδα. Όμως δεν μπορούμε να ορίσουμε απόλυτα με ασφάλεια κάποιο όριο, διότι ο κάθε οργανισμός αντιδρά διαφορετικά. Παράλληλα υπάρχουν μελέτες με τη συγκεκριμένη ορμόνη που αφορούν και στους άνδρες και συγκεκριμένα παρουσιάζουν ότι η βραδινή εργασία τους επηρεάζει και προκαλεί καρκινογενέσεις στο παχύ έντερο και στον προστάτη. Ένας ακόμη σημαντικός βλαπτικός παράγοντας στην εργασία για την υγεία της γυναίκας είναι η έκθεσή της σε χημικές ουσίες και για παράδειγμα σε μόλυβδο. Βέβαια αυτές επηρεάζουν και τους άνδρες αλλά οι γυναίκες είναι πιο ευπαθείς, στην έκθεση σε τέτοιους βλαπτικούς παράγοντες και ακόμη περισσότερο πιο ευπαθείς όταν είναι έγκυες. Για παράδειγμα οι κομμώτριες είναι ένας κλάδος που εκτίθεται σε μεγάλο ποσοστό τοξικών. Μελέτες έχουν δείξει ότι το επάγγελμα της κομμώτριας έχει κινδύνους για καρκινογένεση λόγω της χρήσης των βαφών (λόγω κυρίως της εισπνοής των στοιχείων των βαφών). ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ MOBBING Άλλοι βλαπτικοί παράγοντες είναι η πολύωρη ορθοστασία, ο κακός εργονομικός σχεδιασμός των θέσεων εργασίας, η έκθεση σε βιολογικούς παράγοντες (π.χ. σε ιούς) καθώς και οι λεγόμενοι ψυχοκοινωνικοί οργανωτικοί, που αφορούν στην παρενόχληση στην εργασία. Δηλαδή όσον αφορά στο τελευταίο υπάρχει το λεγόμενο σύνδρομο «μόμπιγκ» (mobbing) στοιχεία του οποίου είναι η υποτίμηση και η μείωση της προσωπικότητας του εργαζομένου με διάφορους τρόπους, συνήθως από προϊσταμένους (αλλά παρατηρείται και μεταξύ ισόβαθμων υπαλλήλων), επίσης η συμπεριφορά κάποιων και η προσπάθειά τους να «βάλουν στο ψυγείο» τον εργαζόμενο, να τον απομονώνουν, να διαρρέουν σχόλια ότι δεν κάνει καλά τη δουλειά του κ.ά. Τα περισσότερα θύματα του «μόμπιγκ» είναι γυναίκες». ΕΞΑΡΣΗ ΑΠΟΛΥΣΕΩΝ ΕΓΚΥΩΝ ΓΥΝΑΥΚΩΝ Οι απολύσεις εγκύων γυναικών είναι ένα φαινόμενο που σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, παρουσίασε έξαρση τον τελευταίο χρόνο, αν και είναι παράνομες. Αυτό μαρτυρά αν μη τι άλλο την έλλειψη βασικών στοιχείων πολιτισμού της κοινωνίας μας και σεβασμού στην προσωπικότητα της γυναίκας, η οποία στην πιο σημαντική στιγμή της ζωής της, στη γένεση μιας νέας ζωής, αντιμετωπίζει την απόρριψη. Σύμφωνα με τον κ. Ραχιώτη: «Στις γυναίκες επειδή είναι το πιο απροστάτευτο τμήμα του πληθυσμού, εκφράζονται όλα τα προβλήματα και οι ελλείψεις της ασφαλιστικής κάλυψης και όχι μόνο του επαγγελματικού κινδύνου, με μεγαλύτερη ένταση. Μια πρόσφατη έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, αποδεικνύει ότι εμφανίσθηκε έξαρση απολύσεων εγκύων γυναικών στον ιδιωτικό τομέα, παρά το γεγονός ότι υπάρχει προστατευτική νομοθεσία που απαγορεύει την απόλυση της εγκύου. Και διερωτόμαστε: ποια μπορεί να είναι η στάθμη πολιτισμού μιας κοινωνίας όταν δεν μπορεί να προστατέψει μια εργαζόμενη γυναίκα; Πόσες μπαίνουν στη διαδικασία να κινηθούν δικαστικά; Χωρίς να έχω τα ακριβή στοιχεία, πιστεύω πολύ λίγες». ΧΩΛΑΙΝΕΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Για να φτάσουμε σε ένα επιθυμητό επίπεδο στον τομέα της υγείας και ασφάλειας στην εργασία στη χώρα μας, θα... περάσουν πολλά έτη φωτός, καθώς δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για να δρομολογηθεί η απαιτούμενη ανάπτυξή του, υποστηρίζει ο κ. Ραχιώτης και συμπληρώνει: «Σε πολλές χώρες του εξωτερικού όπως στην Ολλανδία και στις Σκανδιναβικές, νοσηλεύτριες έκαναν προσφυγή για αποζημίωση επειδή εμφάνισαν καρκίνο του μαστού, την οποία και κέρδισαν με αποτέλεσμα να αναγνωρισθεί ως επαγγελματική νόσος. Εμείς βέβαια είμαστε πολύ πίσω στα ζητήματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία και πάντα ακολουθούμε με μια διαφορά φάσης πολλών δεκαετιών. Δεν λειτουργεί σωστά το σύστημα και ο ένας λόγος που προβάλλεται ως αιτία, είναι ότι δεν υπάρχουν πολλοί γιατροί εργασίας, όμως για μένα δεν είναι εκεί και μόνο το πρόβλημα, είναι το αποτέλεσμα μιας γενικότερης πολιτικής που εφαρμόζεται στην υγεία. Στην ασφάλεια του επαγγελματικού κινδύνου υπεύθυνος είναι ο εργοδότης και στην Ελλάδα συμβαίνει το εξής παράλογο, το επαγγελματικό ατύχημα το πληρώνει το ΙΚΑ, ενώ σε άλλα κράτη το πληρώνει ο εργοδότης. Και εξηγώ συγκεκριμένα ότι σε άλλα κράτη όπως στην Ισπανία, στη Γερμανία, στη Γαλλία, κ.ά., υπάρχει ένας ξεχωριστός κλάδος ασφάλισης του επαγγελματικού κινδύνου που έχει ασφάλιστρο αποκλειστικά από τον εργοδότη. Έτσι και εδώ δεν θα έπρεπε να πληρώνει το ΙΚΑ το εργατικό ατύχημα, αλλά ένας κλάδος του ΙΚΑ που θα αφορά και μόνο στην εισφορά του επαγγελματικού κινδύνου. Μάλιστα η εισφορά του κάθε εργοδότη στο εν λόγω φορέα ασφάλισης για τον επαγγελματικό κίνδυνο, είναι κυμαινόμενη ανάλογα με τη συχνότητα ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών στην επιχείρησή του. Αυτό αποτελεί και ένα κίνητρο στον εργοδότη να λάβει μέτρα στην επιχείρησή του για την υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία, προκειμένου να πληρώνει μικρότερη εισφορά. Για να γίνει μια τέτοια αλλαγή και στη χώρα μας απαιτείται πολιτική βούληση, καθώς υπάρχει σχετική νομοθεσία που επιβάλλει τη σύσταση ενός τέτοιου φορέα, αλλά δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν εφαρμόσθηκε. Και όσο κάποιες αλλαγές τέτοιου τύπου που αφορούν στην ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου, δεν προωθούνται και δεν γίνονται, μένουμε ακόμη πιο πίσω στο ασφαλιστικό μας σύστημα. Η ασφάλεια και η υγεία στην εργασία είναι κομμάτι της δημόσιας υγείας και μέρος του προβλήματος στην υγεία που έχουμε σαν χώρα γενικότερα». ΕΙΚΟΝΙΚΟΣ Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΑ Δεν μπορούμε σήμερα με βεβαιότητα να μιλήσουμε για το ποσοστό των εργαζομένων με επαγγελματικές ασθένειες στη χώρα μας, καθώς δεν υπάρχουν στοιχεία που να αντιπροσωπεύουν την πραγματικότητα. Συγκεκριμένα ο κ. Ραχιώτης αναφέρει: «Ο μόνος φορέας που δίνει στοιχεία για τις επαγγελματικές ασθένειες είναι το ΙΚΑ, αλλά αυτά είναι εικονικά, δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Δηλαδή παρουσιάζονται καταγεγραμμένες από το ΙΚΑ δέκα ή και είκοσι επαγγελματικές παθήσεις κάθε χρόνο, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με τον ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα, είναι χιλιάδες! Όπως καταλαβαίνετε αυτά τα στοιχεία του ΙΚΑ αποτελούν μια δραματική υποεκτίμηση της πραγματικότητας των περιπτώσεων εμφάνισης επαγγελματικών ασθενειών. Κι αυτό αποδεικνύει ότι το σύστημα δεν δουλεύει... Δεν είναι εύκολη η διάγνωση μιας επαγγελματικής πάθησης, θέλει νοσοκομειακές δομές, δομές στους ασφαλιστικούς οργασμούς για να την υποστηρίξουν, θέλει ειδικά εργαστήρια για μετρήσεις παραγόντων ... Αξιόπιστη καταγραφή μπορεί να υπάρξει με μια μεταρρύθμιση, με μια συνολική αναμόρφωση του συστήματος, του συστήματος της υγείας και ασφάλειας στην εργασία, με σημαντικό ζήτημα αυτό της θεσμοθέτησης και της λειτουργίας της ασφαλιστικής κάλυψης του επαγγελματικού κινδύνου».  eleftheria.gr