Προχωρά η ανάδειξη της αρχαίας Κραννώνος

ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ-ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΕΙ ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ Κ.Α.Σ.

ΑΘΗΝΑ (Γραφείο «Ε», της Άννας Σταυράκη) Η ιστορική φυσιογνωμία του αρχαιολογικού χώρου Κραννώνα του ομώνυμου δήμου του νομού Λάρισας αναμένεται να αναδειχθεί μέσα από την αναστήλωση και αναδιαμόρφωση ώστε να γίνει επισκέψιμος ο χώρος όπως ομόφωνα ενέκρινε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο μετά από την άρτια εισήγηση που έκανε ο αρχιτέκτων μηχανικός κ. Δημήτρης Καραγκούνης εκ μέρους της ΙΕ ΕΠΚΑ. Ήδη όπως είπε ο κ. Καραγκούνης το έργο «τρέχει» από την Περιφέρεια από τις 19 Απριλίου. Το ποσό έχει ήδη εξασφαλιστεί και ανέρχεται στο 1 εκατομμύριο ευρώ ενώ άλλες 900.000 ευρώ έχουν εξασφαλιστεί για την Παλαιόσκαλα. Σχετικά υπενθυμίζεται έγραψε και η «ΕτΔ» στο φύλλο της περασμένης Δευτέρας. Ο χώρος είναι γνωστός από το παρελθόν, αλλά τόσο ο χρόνος όσο και η παραμέλησή του έχουν κάνει τους αρχαιολόγους να ζητήσουν χρηματοδότηση για να φτάσει το μνημείο να έχει την εικόνα της εποχής που πρωτοανακαλύφθηκε. Είναι όμως ευχής έργον στις δύσκολες οικονομικά εποχές που ζούμε το ότι η περιοχή δεν χρειάζεται ν’ απαλλοτριωθεί αλλά δωρίζεται από τον ιδιοκτήτη της. Η ιστορική φυσιογνωμία του μνημείου έχει ως εξής. Τα λείψανα της αρχαίας Κραννώνος σημαντικότατης πόλης της Πελασγιώτιδας που ήκμασε κυρίως κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους από τον 6ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ., έχουν εντοπιστεί 25 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λάρισας και δύο περίπου χιλιόμετρα προς την ίδια κατεύθυνση από την ομώνυμη σύγχρονη κοινότητα. Ο χώρος έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός με υπουργική απόφαση του 1962. Η σημαντική της θέση στο εύφορο τμήμα της πεδιάδας της Λάρισας βόρεια του οροπεδίου που σχηματίζεται ανάμεσα στα όρη Χαλκοδόνιο (Καραντάου) και Φυλλήιον (Ντογαντζή) φυσικό πέρασμα από την πεδιάδα της Λάρισας προς αυτή των Φαρσάλων, την καθιστούν μια από τις πλουσιότερες πόλεις της Θεσσαλίας, που κόβει αργυρά και χάλκινα νομίσματα από το 480 π.Χ. και έδρα του ισχυρού γένους των Σκοπάδων. Στο χώρο δεσπόζουν πολλά μνημεία. Καταρχήν μια τραπεζιόσχημη έξαρση μήκους 520 μέτρων και πλάτους 350 μ. περίπου, των κλασικών χρόνων. Με επιφανειακές έρευνες εξακριβώθηκε επίσης η ύπαρξη οχυρωματικού τείχους πάχους τριών μέτρων περίπου ενώ η κάτω πόλη απλωνόταν στα πεδινά του κάστρου. Σε μεγάλη έκταση νότια της ακρόπολης και κατά μήκος του αγροτικού δρόμου προς την κοινότητα Δοξαρά, έχει εντοπιστεί νεκροταφείο των τύμβων της ακμαίας κλασικής πόλης του 5ου με 4ου αιώνα π.Χ. 16 τουλάχιστον τύμβοι είναι ορατοί και σήμερα. Οι επιγραφικές μαρτυρίες δηλώνουν την ύπαρξη των ναών της Αθηνάς και του Ασκληπιού όπου φυλάσσονταν τα αρχαία της πόλης καθώς και του Ήλιου, ενώ άλλη επιγραφή, εύρημα των αρχών του αιώνα μαρτυρεί τη λατρεία του Απόλλωνα Τεμπείτη. Στο χώρο του ιερού ναού Ζωοδόχου Πηγής αμέσως Βορειοανατολικά της ακρόπολης όπου πιθανώς βρίσκονταν οι χώροι λατρείας του Ασκληπιού και του Ήλιου, έχει εντοπιστεί και η θέση ενός αρχαίου θεάτρου της πόλης. Οι πρώτες ανασκαφικές δοκιμές στην ακρόπολη στις αρχές του αιώνα αποκάλυψαν τμήματα κτιρίων που ανήκουν μάλλον στο ιερό της Αθηνάς Πολιάδος. Σε μεταγενέστερα χρόνια ερευνήθηκε τμήμα του νεκροταφείου των τύμβων και εκεί αποκαλύφθηκαν τρεις μνημειώδεις κτιστοί τάφοι, ένας θολωτός και δύο πυραμιδοειδείς του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ. Επίσης έχει ανασκαφεί ένα μικρό τμήμα της ελληνιστικής κάτω πόλης του 3ου με 1ου αιώνα π.Χ. και τμήμα νεκροταφείου της πρώιμης εποχής του Σιδήρου. Ο θολωτός τάφος ανήκει στο νεκροταφείο τύμβων έχει βάση κεραμική που ήταν στο εσωτερικό του και χρονολογείται στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. Είναι κτισμένος από πολύ καλά επεξεργασμένους κυβόλιθους από σκληρό ντόπιο πωρόλιθο. Η πρόσβαση στον τάφο γίνεται από ένα στενό στόμιο από δύο σκαλοπάτια και φράσσεται εξωτερικά από ένα τοίχο. Η έρευνα του μνημείου δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Σώζεται ο θόλος του τάφου αλλά όχι και το τελικό ύψος που είχε περίπου τα 5 μέτρα. Στο δάπεδο υπάρχουν πώρινες πλάκες και αριστερά στην είσοδο μια πρώιμη σαρκοφάγος. Φαίνεται ότι εκεί είχε τοποθετηθεί ξύλινη λάρνακα. Κοντά υπάρχουν κομμάτια μιας δεύτερης σαρκοφάγου ορισμένα από τα οποία βρέθηκαν έξω από την είσοδο του τάφου. Στο εσωτερικό βρέθηκαν ελάχιστα οστά και ακόμα λιγότερα ίχνη καύσης και κομμάτια αλάβαστρου, ενώ στο δάπεδο υπήρχαν όστρακα μεγάλου αγγείου με ερυθρόμορφες παραστάσεις διονυσιακού χαρακτήρα των τελών του πρώτου τετάρτου του 5ου αιώνα π.Χ. Ο τάφος όπως πολλά άλλα μνημεία βρέθηκε συλημένος και κατεστραμμένος στο πάνω τμήμα του. Το κεντρικό αρχαιολογικό συμβούλιο μετά από εισήγηση της εφορείας αποφάσισε τον καθαρισμό του μνημείου από τη βλάστηση και την αποκάλυψη του αρχαίου δρόμου που οδηγούσε σε αυτό, αποκάλυψη του δαπέδου και συγκόλληση των κομματιών των λίθων όπου έχουν αυτά ταυτιστεί. Ιδιαίτερα εντυπωσιακός από αρχιτεκτονικής άποψης είναι ο πυραμιδοειδής τάφος που ανήκει στο νεκροταφείο τύμβων δυτικά της αρχαίας πόλης που βρέθηκε συλημένος τοποθετείται στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Ο τάφος σώζεται σε ύψος 3,23 μέτρα αλλά υπολογίζεται ότι αρχικά θα έφτανε τα 4,20 μέτρα ίσως και περισσότερο. Στην επίχωση του θαλάμου βρέθηκαν αγγεία μελανόμορφου και ερυθρόμορφου ρυθμού που χρονολογούνται στον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. Έχει όμως καταρρεύσει το πάνω μέρος του τάφου και υπάρχει αποσάθρωση του οικοδομικού υλικού εξ αιτίας της υγρασίας. Είναι πλέον επιτακτική ανάγκη ο καθαρισμός του τάφου και η αντιμετώπιση του όποιου στατικού προβλήματος παρουσιάζει η είσοδός του. Άλλος ένας σημαντικός πυραμοειδής τάφος έχει βρεθεί κοντά στους δύο πρώτους που διακρίνεται τόσο λόγω της αρχιτεκτονικής του δομής όσο και λόγω του γραπτού διακόσμου του που τον τοποθετεί χρονολογικά στον 4ο αιώνα π.Χ. Είναι άριστης κατασκευής κτισμένος από κιτρινωπούς πελεκημένους κυβόλιθους που εξωτερικά φέρουν ίχνη βελονιού. Ο δρόμος του θυμίζει μυκηναϊκό τάφο. Είναι ακάλυπτος κτισμένος με κυβόλιθους με ψηλότερες πλευρές κοντά στην είσοδο και χαμηλώνουν όσο απομακρύνονται από την πόρτα. Στην κορυφή της πόρτας υπάρχει αετωματικό υπέρθυρο που με κορυφαίο τρίγωνο. Η πόρτα βρέθηκε σφραγισμένη με μια μεγάλη πλάκα. Εσωτερικά οι τοίχοι έχουν ίχνη από σιδερένια καρφιά στα οποία ήταν κρεμασμένα διάφορα αντικείμενα. Στη δυτική πλευρά υπάρχει τοιχογραφική παράσταση από τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. όπου απεικονίζεται σκηνή νεκρόδειπνου θέμα που συναντάται πολύ συχνά σε ταφικά μνημεία. Εσωτερικά υπήρχαν δύο σαρκοφάγοι. Η μία εξαίρετης κατασκευής βρέθηκε σπασμένη από τους αρχαιοκάπηλους σε πολλά κομμάτια. Είχε γραπτό διάκοσμο που διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση. Επίσης υπήρχε σαμαρωτό κάλυμμα από δύο κομμάτια που κατέληγαν σε αετώματα με ζωγραφικές παραστάσεις με σκηνές κυνηγιού κάπρου. Η δεύτερη σαρκοφάγος διατηρήθηκε ακέραια. Εσωτερικά είχε ξύλινη λάρνακα με ανάγλυφη διακόσμηση μαιάνδρου. Εκεί βρέθηκαν χάλκινα καρφιά ένα ζευγάρι από σιδερένιες σόλες , ένα ζευγάρι τροχοί, όστρακα αγγεία κομμάτια ξύλου. Επίσης ένα χρυσό που βρέθηκε κοντά στο άνοιγμα της κορυφής του μνημείου. Το μόνο που χρειάζεται είναι καλό καθάρισμα αποκατάσταση ρηγμάτων στο υπέρθυρο και αποκατάσταση της πυραμιδοειδούς στέγης. Στις αρχές του 1990 και με αφορμή τον εντοπισμό τμήματος ψηφιδωτού δαπέδου στον αγρό ιδιοκτησίας Κουκουτάρα ξεκίνησε σωστική ανασκαφική έρευνα η οποία διήρκησε μέχρι το 1995 χωρίς να έχει ολοκληρωθεί. Η έκταση είναι 4 στρέμματα στα οποία αποκαλύφθηκε ελληνιστικός οικισμός. Υπάρχουν κτιριακά λείψανα, ενδείξεις κτισμάτων 16 περίπου χώρων, δωμάτια, διάδρομοι, αυλές, σε πυκνή διάταξη. Πολλά διαφορετικά κτίρια. Το βόρειο τμήμα του χώρου καλύπτεται με λιθόστρωτο δάπεδο από τρεις σειρές πλακών ψαμμόλιθου. Το ψηφιδωτό που καλύπτει το υπόλοιπο του δαπέδου έχει γεωμετρική διακόσμηση. Όπως τονίστηκε και στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο είναι απαραίτητη η βελτίωση του υπάρχοντος οδικού άξονα που οδηγεί στα μνημεία για να είναι προσβάσιμα, να υπάρχουν κάποια στέγαστρα ως χώροι ανάπαυσης, δημιουργία περίφραξης και τεχνητός φωτισμός στην είσοδο του κάθε χώρου. Στόχος οι ήπιες επεμβάσεις να αποτελούν ίσως τη μοναδική εξασφάλιση της αυθεντικότητας του χώρου προσαρμοσμένες στο φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής αλλά και αναστρέψιμες. eleftheria.gr