Είναι πάνδημη η απαίτηση να πέσει φως στα μεγάλα σκάνδαλα του παρελθόντος. Είναι όμως εξίσου μεγάλη η βεβαιότητα σχεδόν όλων των πολιτών ότι αυτό δεν πρόκειται να γίνει. Οπως δήλωσε και ένας τηλεσχολιαστής, «μόνο τα μικρά ψάρια θα πιαστούν». Αυτή όμως η βεβαιότητα πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις. Σίγουρα απηχεί την έλλειψη εμπιστοσύνης του ελληνικού λαού στο πολιτικό σύστημα και στους μηχανισμούς ελέγχου του, όπως είναι οι εξεταστικές επιτροπές. Αλλά μήπως είναι κι ένα βαθύτερο σύμπτωμα προχειρότητας η οποία χαρακτηρίζει τον δημόσιο διάλογο;
Κατ’ αρχήν, ο όρος «μικρός» και «μεγάλος» είναι σχετικός. Οι κ. Τσουκάτος, Μαντέλης, Αγγέλου υπήρξαν στενοί συνεργάτες πρώην πρωθυπουργών. Είναι «μικρά ψάρια» αυτοί; Και αν είναι «μικρά», ποια είναι τα «μεγάλα»; Πόθεν τεκμαίρεται η εμπλοκή κάποιων «μεγαλύτερων» από αυτούς; Φυσικά υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα για τους πρώην πρωθυπουργούς -κατά πόσο γνώριζαν ή όχι-, αλλά
τα ερωτήματα δεν είναι αποδείξεις ενοχής. Η βεβαιότητα «μόνο τα μικρά ψάρια θα πιαστούν» προϋποθέτει βεβαιότητα ενοχής των μεγαλύτερων. Πού στηρίζεται;
Κατά δεύτερον, πριν από δύο χρόνια τα σκάνδαλα Siemens και Βατοπεδίου ήταν στον χώρο του θρύλου. Χρειάστηκε μεγάλη δημοσιογραφική έρευνα για να αποκαλυφθούν κάποια πράγματα, αλλά στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής ομολόγησε τη «χορηγία» ο κ. Μαντέλης και σε άλλη εξεταστική επιτροπή μάθαμε για το τηλεφώνημα του κ. Αγγέλου για επίσπευση των διαδικασιών ανταλλαγής των οικοπέδων στην υπόθεση Βατοπεδίου. Η ισοπεδωτική κριτική για τις εξεταστικές που «δεν κάνουν τίποτε» αναπαράγει την καφενειακή κουβέντα «τι τα θες, όλοι ίδιοι είναι και τίποτε δεν θα γίνει», αλλά δεν φωτίζει.
Φυσικά υπάρχουν αστοχίες στις επιτροπές -από ιλαρές μεταφράσεις μέχρι τα πολιτικά παιγνίδια των διαρροών- αλλά αυτά δεν πρέπει να επισκιάσουν τη χρησιμότητά τους. Στο κάτω κάτω της γραφής και παρά τις όποιες αστοχίες από εκεί μαθαίνουμε όσα μαθαίνουμε για τις δύο αυτές μεγάλες υποθέσεις. Κάποιοι θα πουν ότι είναι λίγα. Ισως, αλλά πάλι η αξιολόγηση «πολλά» ή «λίγα» προϋποθέτει τη γνώση του συνόλου των υποθέσεων.
Μια τρίτη κριτική εδράζεται στη δίκη προθέσεων. Είναι η γνωστή καραμέλα περί κομματισμού και κομματικών επιδιώξεων όλων όσοι μετέχουν στις εν λόγω επιτροπές. Ανόητη κριτική, διότι αφενός οι προθέσεις είναι πάντα μύχιες και αφετέρου αυτό που πρέπει να μετράει είναι τα αποτελέσματα. Δηλαδή μακάρι να αποκαλυφθούν όλα, και ας είναι για τα επιμέρους κομματικά συμφέροντα. Θα είναι ευχής έργο αν οι βουλευτές της Ν. Δ. αποκαλύψουν όλες τις ανομίες των στελεχών του ΠΑΣΟΚ, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ όλες τις ανομίες των στελεχών της Ν. Δ. και τα μικρότερα κόμματα τις ανομίες των μεγάλων συν τις ευθύνες των δορυφόρων. Τις προθέσεις θα μετράμε τώρα ή τα αποτελέσματα; Αφήστε δε που τις περισσότερες φορές οι δίκες προθέσεων γίνονται για να επισκιαστούν τα αποτελέσματα και γι’ αυτό κάθε φορά που υπάρχει κάποιο αποτέλεσμα στήνονται τα γνωστά τηλεδικαστήρια.
Οι υποθέσεις των σκανδάλων είναι μεγάλες και δαιδαλώδεις. Αυτό εξασφαλίζει ότι πάντα θα υπάρχουν ερωτήματα· εδώ ακόμη γράφονται βιβλία για τη δολοφονία του Κένεντι. Αυτά είναι χρήσιμα: δημιουργούν κίνητρο για περαιτέρω έρευνα. Αρκεί να μη συσκοτίζουν όποιες απαντήσεις υπάρχουν...
