Του Πάνου Παναγιώτου
Το CNN, το Reuters, το BBC και ακόμη και το Yahoo! είναι μερικά από τα διεθνή ΜΜΕ που παρέχουν, σε καθημερινή βάση, διαφορετικές εκδόσεις των προγραμμάτων τους για διαφορετικές περιοχές του κόσμου. Η διεθνής έκδοση του CNN είναι πολύ διαφορετική από αυτήν για τις ΗΠΑ, ενώ πριν μερικά χρόνια και υπό το βάρος της αλλαγής της αγγλοσαξονικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή το BBC έκλεισε μία σειρά υπηρεσιών του, μεταξύ των οποίων και της ελληνικής, ώστε να εξοικονομήσει χρήματα για το αραβικό τμήμα του σταθμού, σε μία προσπάθεια δημιουργίας του αντίπαλου δέους του Al Jazeera.
Με αυτό το σκεπτικό υπόψιν είναι πολύ ενδιαφέρον να βλέπουμε την ελληνική κρίση όχι μόνο μέσα από τα ελληνικά ΜΜΕ αλλά και από τα διεθνή και ακόμη περισσότερο από διαφορετικούς οργανισμούς, κυβερνητικούς και μη, διάφορα πανεπιστημιακά ιδρύματα, κέντρα κ.λπ. ώστε να μπορέσουμε να αποκτήσουμε μία άλλη οπτική στο θέμα που μας ταλανίζει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στις μέρες μας και να προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε και να κατανοήσουμε αθέατες πλευρές του αλλά και να καταλάβουμε πώς βλέπουν την ελληνική κρίση όσοι είναι εκτός Ελλάδας.
Μία διαφορετική προσέγγιση από τις συνηθισμένες, είναι αυτή που παρέχει μία έρευνα για την ελληνική κρίση, της Αμυντικής Ακαδημίας του Ηνωμένου Βασιλείου (Βρετανίας), που είναι το ανώτερο στρατιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα της Βρετανίας, επίσημα συνδεδεμένο με το κράτος και με το βρετανικό υπουργείο Αμυνας, το πρώτο μέρος της οποίας θα δούμε σε αυτό το άρθρο.
Περιέργως η έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2010, ξεκινά με έναν ορισμό της έννοιας της λέξης «Greek», παραθέτοντας ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Terence Spencer, («Fair Greece, Sad Relic- Literary Philhellenism from Shakespeare to Byron», Athens, 1954, P.37) σύμφωνα με το οποίο «η δεύτερη πιο συνηθισμένη ερμηνεία της λέξης «Greek» που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα, σημαίνει «απατεώνας», «κομπιναδόρος», «ανάξιος εμπιστοσύνης».
ΤΟ ΑΜΕΣΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
Αμέσως μετά η έρευνα εξετάζει το «άμεσο παρασκήνιο» της κρίσης, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα των Βαλκανίων χωρίς δικό της νόμισμα, με αποτέλεσμα να έχει υποφέρει δυσανάλογα από τη διεθνή οικονομική κρίση, αδυνατώντας να προβεί σε υποτίμησή του με αποτέλεσμα να υφίσταται μεγάλο πλήγμα στη σημαντικότερη βιομηχανία της, δηλαδή τον τουρισμό.
«Μέσα σε ένα χρόνο από την υιοθέτηση του ευρώ, οι τιμές των αγαθών αυξήθηκαν ταχύτατα και ο τουρισμός δέχτηκε σοβαρό πλήγμα. Η πλειοψηφία μετάνιωσε για το τέλος της περιόδου της δραχμής και περισσότερο απ’ όλους μετάνιωσαν οι μικρές επιχειρήσεις».
ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
Ως μία από τις αιτίες της δυσανάλογα μεγάλης επιρροής της διεθνούς κρίσης στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες βαλκανικές χώρες η έκθεση αναφέρει τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Αθήνα, υποστηρίζοντας ότι οδήγησαν σε αύξηση του, ήδη τότε, πολύ μεγάλου κρατικού χρέους.
«Μία κουλτούρα με παράδοση στα ρουσφέτια και τη διαφθορά,καθώς και η απαξίωση και αποξένωση των Ελλήνων από το κράτος τους που οδήγησαν στην αύξηση της φοροδιαφυγής και του ρόλου της μαύρης και γκρι οικονομίας», αποτελούν μερικές ακόμη από τις σημαντικότερες αιτίες της κρίσης, σύμφωνα με την έρευνα, ενώ το γεγονός πως «η διεθνής παρουσία της Ελλάδας περιορίζεται στον ρόλο των τραπεζών και της ναυτιλίας, με την τελευταία να έχει την έδρα της κυρίως στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη ή την Ελβετία», είναι κάποιοι επιπρόσθετοι λόγοι που κάνουν την ελληνική οικονομία ιδιαίτερα ευάλωτη στους διεθνείς οικονομικούς τριγμούς.
«Το άνοιγμα των βιβλίων από τη νέα κυβέρνηση της χώρας στα τέλη του 2009, που αποκάλυψε μία πολύ χειρότερη δημοσιονομική θέση από αυτήν που ήταν κοινώς γνωστή και με τον τρόπο που αυτό έγινε να είναι ολοφάνερο πως είχε ως στόχο να ρίξει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βάρος της ευθύνης στην προηγούμενη κυβέρνηση αλλά και η παραδοχή αλλοίωσης στατιστικών στοιχείων», αποτελούν άλλη μία από τις αιτίες της δημιουργίας της ελληνικής κρίσης, σύμφωνα με την έρευνα.
ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΕΣ ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ
Σύμφωνα με την έκθεση, οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν πως η κρίση προκλήθηκε εξαιτίας των υπερβολικών κρατικών δαπανών, ενώ η ανάπτυξη του δημόσιου τομέα και του χρέους θεωρούνται επίσης σημαντικές παράμετροι. «Οι οικονομολόγοι εστιάζουν στην περίοδο προ Ολυμπιακών Αγώνων και θεωρούν ότι υπήρξε επιτάχυνση των δημόσιων δαπανών ως αποτέλεσμα των Αγώνων και στη συνέχεια ότι οι δαπάνες διατηρήθηκαν υψηλές καθώς υπήρχε εύκολη πρόσβαση σε κεφάλαια εξαιτίας της συμμετοχής της Ελλάδας στην ΕΕ».
Αυτή η ιστορία, όμως, είναι στην πραγματικότητα «αρκετά λανθασμένη», σημειώνει η έκθεση, υποστηρίζοντας πως το πρόβλημα υπερβολικών κρατικών δαπανών είναι παρόν στην Ελλάδα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, ενώ εντάθηκε στο διάστημα των τελευταίων τριάντα ετών.
«Ακόμη και μία περιληπτική εξέταση των στοιχείων δείχνει πως το 1999, όταν η πρώτη αίτηση της Ελλάδας για να ενταχθεί στη ζώνη του ευρώ απορρίφθηκε, οι δημόσιες δαπάνες βρίσκονταν στο ίδιο ελλειμματικό επίπεδο με αυτές που βρίσκονται σήμερα. Η αύξηση του ιδιωτικού χρέους συνδέθηκε με μία καίρια κοινωνική αλλαγή στις τελευταίες δύο γενεές, κατά τις οποίες η Αθήνα έγινε μεγαλούπολη και ένα τεράστιο ποσοστό της Ελλάδας συγκεντρώθηκε σε μία περιοχή και απέκτησε δυτικό καταναλωτικό προφίλ και τρόπο ζωής».
ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ
Σύμφωνα με την έκθεση, η Ελλάδα έπρεπε να έχει προβεί σε περικοπή των δημόσιων δαπανών εδώ και τριάντα χρόνια, όπως συνιστούσαν εξωτερικοί οικονομικοί αναλυτές, αλλά η οργάνωση και η δομή της κοινωνίας δρούσαν ως απαγορευτικοί παράγοντες, «ενώ όσοι βρίσκονται εκτός Ελλάδας πολύ δύσκολα μπορούν να εκτιμήσουν πόσο χαμηλοί είναι, στην πραγματικότητα, οι μισθοί, ιδιαίτερα για τους ανειδίκευτους εργάτες, γεγονός που αποτυπώθηκε στα μεγάλα ποσοστά που έλαβαν τα κόμματα της Αριστεράς και οι αριστερές πτέρυγες του σοσιαλιστικού κόμματος στις εκλογές του 2009».
Η έκθεση συνεχίζει υποστηρίζοντας πως «στις συζητήσεις καφενείου, υπάρχει πρόσφορο έδαφος ώστε η κρίση να αποδοθεί στην απληστία των Αγγλο-Αμερικανών τραπεζιτών, στους Εβραίους και στους ντόπιους ελεγκτές μονοπωλίων. Επιπλέον, η παραδοσιακή στροφή των Ελλήνων προς τη Ρωσία ενδέχεται να αυξηθεί στο περιβάλλον της τρέχουσας κρίσης».
Οσον αφορά στις αντοχές της κυβέρνησης απέναντι στις αντιδράσεις που αναμένεται να προκύψουν από τη λήψη «δρακόντειων μέτρων», η έκθεση αναφέρει πως: «Το ΠαΣοΚ έχει πολλούς φίλους μεταξύ των ευρωπαϊκών σοσιαλιστικών κρατών και στενές σχέσεις με τη βρετανική κυβέρνηση στο Λονδίνο. Ορισμένοι βοηθοί-κλειδιά του Παπανδρέου έχουν ισχυρούς βρετανικούς δεσμούς. Μένει να φανεί τι συμβουλές θα λάβει και σε ποιο βαθμό θα μπορέσει να ξεπεράσει τη δυνατή αντίσταση που θα ασκηθεί από τη βάση, αν η κυβέρνηση σκοπεύει να προσπαθήσει να παραμείνει στην Εευρωζώνη». «Ολες οι περικοπές έχουν βρει αντίσταση από τα σωματεία», αναφέρει η έκθεση, «τα οποία είναι πολύ στενά συνδεδεμένα με την Αριστερά και για άλλη μία φορά μία αριστερή παράταξη παίζει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις σε μία δυτική χώρα», ενώ προσθέτει ότι «η Νέα Δημοκρατία είναι μία σταθερή αντίπαλη δύναμη, αλλά η αξιοπιστία της έχει αναπόφευκτα θιγεί εξαιτίας της αλλοίωσης των στατιστικών στοιχείων στην περίοδο πριν τις εκλογές του 2009».
«Στην τρέχουσα φάση η κυβέρνηση διανύει κάτι που μπορεί να παρομοιαστεί με την περίοδο του γαμήλιου ταξιδιού της και η επισήμανση της ανάγκης για μέτρα λιτότητας έχει βρει ευρεία αποδοχή, τουλάχιστον στη θεωρία», αναφέρεται στην έκθεση. «Υπάρχουν ωστόσο σοβαρές εσωτερικές εντάσεις στον κόμμα, εξαιτίας του προγράμματος περικοπών και μία μελλοντική διάσπασή του δε μπορεί να αποκλειστεί αν και μάλλον αυτό δεν πρόκειται να συμβεί στον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα», προσθέτει η έκθεση.
ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ«Η σοβαρότερη δυσκολία για την κυβέρνηση προέρχεται από τη σοβαρή μείωση του πραγματικού εισοδήματος των πολιτών, με έναν τρόπο που δεν έχει συμβεί εδώ και πολλές δεκαετίες, με ζητιάνους στους δρόμους και ανθρώπους που δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα καταναλωτικά τους δάνεια», αναφέρει η έκθεση, προσθέτοντας πως το τίμημα από το υψηλό κόστος διαβίωσης στη χώρα και τη μειωμένη ανταγωνιστικότητά της εξαιτίας της παραμονής της στο ευρώ, θα είναι μεγάλο.
Η έκθεση συνεχίζει προβλέποντας ότι το πακέτο στήριξης θα αποτύχει να σταθεροποιήσει την κατάσταση στον μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ενώ υποστηρίζει πως «δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η κυβέρνηση θα καταφέρει, πράγματι, να βελτιώσει τη δημοσιονομική κατάσταση με ουσιαστικό και μόνιμο τρόπο, ενώ υπάρχουν εκλογικές Περιφέρειες στη χώρα που είναι σε τέτοιο βαθμό εναντίον της Αμερικής, που η προοπτική της πτώχευσης, της εξόδου από την ΕΕ και της απαγκίστρωσης από τις διεθνείς τράπεζες θα βρει θετική αποδοχή».
ΠΩΣ Η ΚΡΙΣΗ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΜΥΝΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Το δεύτερο τμήμα της έκθεσης, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, καθώς αγγίζει θέματα άμυνας και διπλωματίας, συνδέοντάς τα με την οικονομική κρίση, ενώ κλείνει με την πολιτικοκοινωνική ανάλυση και τις προβλέψεις της Ακαδημίας για το βραχυπρόθεσμο και πιο μακρινό πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα.
«Η Τουρκία έχει ήδη ξεκινήσει την εκμετάλλευση της ελληνικής κρίσης με ισχυρές διπλωματικές και εμπορικές πρωτοβουλίες», υποστηρίζει η έκθεση, «ενώ οι ΗΠΑ δεν απασχολούνται ιδιαίτερα από τις συνέπειες που μπορεί να έχει μία ελληνική πτώχευση στις χώρες των Βαλκανίων, καθώς το ενδιαφέρον τους σε αυτήν τη φάση δεν είναι το ίδιο μεγάλο γι» αυτήν την περιοχή όσο ήταν παλαιότερα». Οσον αφορά στο θέμα της εξοικονόμησης χρημάτων από τη μείωση των εξοπλισμών, «η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει κάτι ιδιαίτερο σε αυτόν τον τομέα όπως φάνηκε από τις συναντήσεις Ερντογάν - Παπανδρέου», αναφέρει η έκθεση.
Σύμφωνα με την έκθεση, η οικονομική κατάσταση της Τουρκίας είναι «μακριά από ιδανική», αλλά «το στρατηγικό της πλεονέκτημα στις εξαγωγές τροφίμων καθώς και το γεγονός ότι έχει τεράστιες γόνιμες εκτάσεις γης τις οποίες νοικιάζει σε πλούσιες χώρες με έλλειψη τροφίμων, όπως η Σαουδική Αραβία, σε συνδυασμό με την εκρηκτική τουριστική της ανάπτυξη, κάνουν τη χώρα οικονομικά ανθεκτική, ενώ μία νέα πολιτική ανεξαρτησίας που έχει υιοθετήσει στο τελευταίο διάστημα σε συνδυασμό με την αύξηση της πολιτικής της απόστασης από το Ισραήλ σε πολύ μεγάλο βαθμό, της παρέχει ένα εξαιρετικά ευνοϊκό γι’ αυτήν πλεονέκτημα. Τα σύνορα με τη Συρία είναι ορθάνοιχτα για τη διεξαγωγή εμπορίου, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τα Βαλκάνια».
Η έκθεση υποστηρίζει ότι η «Αγκυρα επιθυμεί να εμπλακεί πολύ περισσότερο στην προστασία των δικαιωμάτων των μουσουλμάνων στη Βοσνία», ενώ τονίζει πως «ο ρόλος-κλειδί της Τουρκίας στη Δημοκρατία των Σκοπίων είναι πιθανό να εμποδίσει τη λύση του προβλήματος της ονομασίας».
Οσον αφορά στο Κυπριακό, η έκθεση αναφέρει πως «η τρέχουσα οικονομική δυσκολία της Ελλάδας και η ευνοϊκή οικονομική θέση αλλά και η αυτοπεποίθηση της Τουρκίας κάνει απίθανη μία πρόωρη λύση του Κυπριακού, ενώ αυξάνει την πιθανότητα για διαχωρισμό του νησιού». Η έκθεση αναφέρει για το όνομα των Σκοπίων πως «μετά από μία προσέγγιση του Ομπάμα το καλοκαίρι του 2009, η κυβέρνησή του έχει αποστασιοποιηθεί από τις ελληνικές θέσεις και έχει βελτιώσει τις σχέσεις της με τη σκοπιανή κυβέρνηση». Τέλος, σύμφωνα με την έκθεση, η κρίση αναμένεται να προκαλέσει δυσφορία στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας - Σκοπίων και Ελλάδας - Βουλγαρίας.
ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΓΙΑ ΕΠΙΔΕΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΑΤΑΡΑΧΗΣ
«Στον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα οι εξελίξεις είναι πιθανόν να ευνοήσουν την ελληνική κυβέρνηση», προβλέπει η έκθεση. «Το σχέδιο του Μαΐου έχει αποσύρει το πρόβλημα της ασταθούς σχέσης της Ελλάδας με τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η χρηματοδότηση του χρέους θα προχωρήσει, χωρίς αμφιβολία, με επιτυχία για λίγο αν και με πολύ υψηλό και το πιθανότερο ολοένα αυξανόμενο κόστος για τις μελλοντικές γενιές των Ελλήνων».
«Πολλοί Ελληνες είναι πιθανόν να αντιδράσουν τώρα σε μία νέα αλλαγή κατεύθυνσης (και να υποστηρίξουν το υπάρχον σχέδιο), καθώς θα νιώθουν πως το σχέδιο του Μαΐου δείχνει τη μοναδική σημασία της Ελλάδας στον κόσμο και αναδεικνύει την κληρονομιά που αφήνει σε μία σταθερή Ευρώπη», υποστηρίζει η έκθεση.
«Η Ελλάδα έχει δυσανάλογα μεγάλο, σε σχέση με το μέγεθός της, αριθμό εκπροσώπων της στις Βρυξέλλες και θα προσπαθήσει να προωθήσει την πολιτική της, ενώ είναι πιθανό να βρει υποστήριξη από δεύτερης και τρίτης βαθμίδας κράτη με αδύναμες οικονομίες που περιμένουν αιώνια επιδότηση του ελιτίστικου τρόπου ζωής τους από τους φορολογούμενους των κρατών πρώτης βαθμίδας», αναφέρει η έκθεση.
«Είναι πιθανόν ο Παπανδρέου να ποντάρει στο ότι θα ξεσπάσει μία άλλη κρίση χρέους στη διεθνή σκηνή σύντομα και η πως η Ελλάδα θα ξεχαστεί αν, για παράδειγμα, υπάρξει μία μεγάλη τραπεζική ισπανική κρίση», γράφει η έκθεση, προσθέτοντας ότι «αυτό πρόκειται μάλλον για περίπτωση λανθασμένης αισιοδοξίας. Καθώς οι συνέπειες της κρίσης θα επιβαρύνουν όλες τις βασικές αστικές κοινωνικές ομάδες αλλά και τις πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες και τους αγρότες, θα υπάρξουν διαδηλώσεις και θα είναι πολύ δύσκολο να κρατηθούν μακριά από τη χώρα τα διεθνή ΜΜΕ».
«Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και όσο επισκέπτονται τη χώρα τουρίστες για τις διακοπές τους στις ελληνικές παραλίες, η κοινωνική ένταση θα είναι μειωμένη, αλλά θα αναζωπυρωθεί από το φθινόπωρο όταν χιλιάδες απόφοιτοι γυμνασίων, λυκείων και ανώτερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων βγουν στην αγορά εργασίας και συνειδητοποιήσουν πως υπάρχουν ελάχιστες ή και καθόλου ευκαιρίες γι’ αυτούς», υποστηρίζει στον επίλογό της η έκθεση.
Ο κ. Πάνος Παναγιώτου είναι διευθυντής της ΕΚΤΑ
http://www.kerdos.gr/default.aspx?id=1313675&nt=103
