Η σημασία της μαθηματικής σκέψης για την κατανόηση του υλικού κόσμου είναι νομίζω σε όλους γνωστή. Τα μαθηματικά ως στοιχείο του αναλυτικού προγράμματος προσπαθούν να «βάλουν» το παιδί από την πρώτη σχολική ηλικία στη θέση του παρατηρητή που με κατάλληλες νοητικές διεργασίες θα φτάσει στην κατανόηση των μαθηματικών εννοιών, οι οποίες με τη σειρά τους θα το βοηθήσουν να βελτιώσει τη νοητική του ικανότητα, να προσαρμοστεί ευκολότερα στο κοινωνικό περιβάλλον, να αποχτήσει θετικές παραστάσεις από την αλληλεπίδραση με τους συνανθρώπους του, να τονώσει την αυτοεκτίμηση και την αυτογνωσία, να μπορέσει δηλαδή να αντεπεξέλθει με επιτυχία στις απαιτήσεις της κοινωνικής του ζωής.
Τα αποτελέσματα της διδασκαλίας των μαθηματικών ωστόσο στο δημοτικό σχολείο δεν είναι αρκετά ενθαρρυντικά θα έλεγα. Κι αυτό γιατί ένα μεγάλο μέρος του μαθητικού δυναμικού «δεν τα καταφέρνει στα μαθηματικά».Παρά την βελτίωση των διδακτικών βιβλίων, την πλουσιότερη υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων, τον αρκετά μεγάλο αριθμό των εβδομαδιαίων διδακτικών ωρών, τις φιλότιμες προσπάθειες του εκπαιδευτικού προσωπικού παρατηρείται μια υστέρηση των μαθητών-τριών στα μαθηματικά
Ποιοι παράγοντες λοιπόν συντελούν στην μη αποδοτική μάθηση των μαθηματικών εννοιών;
Πολλοί παιδαγωγοί, ψυχολόγοι και ερευνητές της εκπαίδευσης προσπάθησαν να απαντήσουν στο ερώτημα αυτό.
Τα συμπεράσματα των ερευνητών μπορούν να συμπυκνωθούν στους εξής παράγοντες που επηρεάζουν τη μαθηματική εκπαίδευση:
1.Η ίδια η φύση της μαθηματικής επιστήμης
2.Η ψυχοπαιδαγωγική κατάσταση μάθησης
3.Η φύση της κοινωνίας
4.Η φύση του παιδιού
5.Η φύση των δασκάλων
Οι ίδιοι ερευνητές κατέληξαν ότι ίσως φταίει ο μηχανιστικός και μνημονικός τρόπος με τον οποίο προσφέρουμε ως σήμερα τις μαθηματικές έννοιες.
Προβάλλει λοιπόν στο προσκήνιο εδώ και αρκετά χρόνια μια νέα προσέγγιση στη διδασκαλία των μαθηματικών. Είναι η ανακαλυπτική μέθοδος με την ενεργή συμμετοχή του παιδιού στην οικοδόμηση της νέα έννοιας η οποία έρχεται να συμπληρώσει τις προϋπάρχουσες δεξιότητες που έχει ήδη αποχτήσει.(εποικοδομητική θεωρία μάθησης), μέθοδος η οποία βρίσκει εφαρμογή και σε άλλα γνωστικά πεδία. Το παιδί προχωρά διαισθητικά στην ανακάλυψη(επίλυση προβλήματος για παράδειγμα).Άλλωστε κατά τον Bruner,εμπνευστή της ανακαλυπτικής μεθόδου, ένας από τους σκοπούς των μαθηματικών είναι και η καλλιέργεια της διαισθητικής σκέψης του παιδιού.
Δικής του έμπνευσης επίσης είναι η σπειροειδής διάταξη της ύλης κατά την οποία οι ίδιες έννοιες επανέρχονται στις επόμενες τάξεις εμπλουτίζοντας κάθε φορά το περιεχόμενό τους και επανατροφοδοτούν την μνήμη. Έτσι η γνώση γίνεται πιο στερεή και οι δεξιότητες εδραιώνονται στον εσωτερικό κόσμο του παιδιού. Σημαντικό επίσης στοιχείο της μάθησης σύμφωνα με τον Bruner είναι τα κίνητρα.
Έτσι κατά την μαθησιακή διαδικασία στη διδασκαλία των μαθηματικών ισχύουν τα παρακάτω :
● Το παιδί μαθαίνει, όταν και ό,τι επιθυμεί να μάθει.
● Το παιδί μαθαίνει, όταν είναι ώριμο και ικανό πνευματικά να μάθει.
● Το παιδί μαθαίνει, όταν συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία μάθησης.
● Το παιδί μαθαίνει μέσα σε κατάλληλη ατμόσφαιρα μάθησης.
● Το παιδί μαθαίνει συγκεκριμένα πράγματα κάθε φορά.
● Κάθε παιδί μαθαίνει με τον δικό του ατομικό τρόπο.
● Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό μάθησης.
● Η επανάληψη συμβάλλει ουσιαστικά στη μάθηση.
Το ζητούμενο είναι η ουσιαστική μάθηση και όχι η μηχανική μάθηση. Είναι βέβαιο πως η ανακαλυπτική μέθοδος συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην κατάκτηση της ουσιαστικής μάθησης.
Στο σημερινό πρωτοβάθμιο σχολείο η ανακαλυπτική μέθοδος εμποδίζεται από την πληθώρα της διδακτέας ύλης, το σφιχτό εβδομαδιαίο πρόγραμμα, και τις πολλές δραστηριότητες ανά διδακτική ενότητα. Μοιραία η διδασκαλία γίνεται δασκαλοκεντρική, η γνώση σερβίρεται έτοιμη από το δάσκαλο και αποθηκεύεται μηχανικά στη μακρόχρονη μνήμη του παιδικού εγκεφάλου δίχως ουσιαστικά την ενεργή συμμετοχή του παιδιού στην οικοδόμηση της μαθηματικής γνώσης.
Είναι ανάγκη να αναδιοργανωθεί και να μειωθεί η διδακτέα ύλη, ώστε να περιέχει πρακτικές μαθηματικές έννοιες που θα έχουν σχέση με τις επιθυμίες του παιδικού νου και τα ενδιαφέροντά του.
Μόκιας Γιάννης, δάσκαλος, 2dim-tyrnav.lar.sch.gr
