Το δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί σήμερα Πέμπτη στην Ιρλανδία προκειμένου οι Ιρλανδοί να εγκρίνουν ή να απορρίψουν το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο της Ευρωζώνης θα είναι κατά πάσα πιθανότητα το πρώτο που θα βγάλει αποτέλεσμα υπέρ του ναι… Οι Ιρλανδοί, που οι ηγέτες τους έχουν την … κακή δημοκρατική παράδοση να οργανώνουν δημοψηφίσματα προκειμένου ο λαός να εγκρίνει ή να απορρίπτει τις ευρωπαϊκές συνθήκες, έχουν απορρίψει μέχρι στιγμής δύο φορές τις ευρωπαϊκές συνθήκες στα αντίστοιχα δημοψηφίσματα που έγιναν, ένα το 2001 και δεύτερο το 2008. Κι όμως αυτή τη φορά αν πιστέψουμε ό,τι αναφέρουν οι δημοσκοπήσεις, οι Ιρλανδοί ετοιμάζονται για ‘ναι’.
Η υποψία μας είναι ότι αυτό οφείλεται στο ότι η Ιρλανδία – σε αντιδιαστολή με την Ελλάδα – υπήρξε πάντα αυστηρή στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών της. Άλλωστε ήταν η
πρώτη χώρα στην Ευρωζώνη που επεξεργάστηκε και εφάρμοσε – από μόνη της και από πολύ νωρίς, από το 2009 κιόλας – ένα αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα που της δημιούργησε ο ανεξέλεγκτος δανεισμός των ιρλανδικών τραπεζών στα χρόνια του ευρώ.
Παρά ταύτα και στην Ιρλανδία υπάρχει αν όχι κάποιο αντιμνημονιακό μέτωπο, πάντως ένα αντιμνημονιακό κόμμα, που από πολιτικός παρίας και περιθωριοποιημένη ομάδα ως το 2009, εξελίχθηκε σε δεύτερη πολιτική δύναμη μέσα σε δύο μόλις χρόνια στη βάση της μάχης του ενάντια στα μέτρα λιτότητας. Περίπου δηλαδή όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα… Κι αυτό το κόμμα είναι βεβαίως το Σιν Φέιν, η άλλοτε πολιτική πτέρυγα του IRA.
Το Σιν Φέιν έχει συμμετάσχει πολλές φορές σε κυβερνήσεις της Βόρειας Ιρλανδίας, όμως δεν είχε ποτέ επιρροή στην ίδια την Ιρλανδία. Μέχρι το 1993 απαγορευόταν ακόμη και η εμφάνιση των εκπροσώπων του στην ιρλανδική τηλεόραση. Αλλά και μετά, όταν η απαγόρευση αυτή καταργήθηκε, το Σιν Φέιν παρέμεινε περιθωριοποιημένο και εξακολούθησε να αδυνατεί να αποκτήσει σημαντική επιρροή στην Ιρλανδία, ακόμη και στις εργατικές γειτονιές του Βόρειου Δουβλίνου.
Σύμφωνα όμως με την τελευταία δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στους Irish Times, η εκλογική επιρροή του Σιν Φέιν στην Ιρλανδία ανεβαίνει καλπάζοντας και έχει ήδη φτάσει το 24% – ποσοστό δηλαδή πολύ κοντινό στα ποσοστά που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις για τον ελληνικό ΣΥΡΙΖΑ. Το φαινόμενο έχει ενδιαφέρον και αποδίδεται στη ισχυρή λαϊκή δυσαρέσκεια κατά της λιτότητας που σαρώνει ολόκληρη την ευρωπαϊκή περιφέρεια και εκφράζεται με ενίσχυση κομμάτων από τα άκρα Δεξιά ως την άκρα Αριστερά σε διάφορες χώρες.
Μέσα σε ελάχιστους μήνες το Σιν Φέιν κέρδισε πολύ έδαφος έναντι του άλλου ιστορικού κομματικού σχηματισμού της αριστεράς, των Εργατικών, που συμμετέχουν στην κυβέρνηση συνασπισμού της Ιρλανδίας και έχει ήδη τη διπλάσια εκλογική επιρροή από αυτούς. Βρίσκεται δε πίσω από την κυβερνώσα κεντροδεξιά Φινε Γκέιλ του πρωθυπουργού Έντα Κένι μόλις κατά 8%.
Η ίδια έρευνα διαπίστωσε δύο πολύ χαρακτηριστικές τάσεις. Ενώ στις δημοσκοπήσεις που γίνονταν λίγες μέρες πριν τις περσινές εκλογές – όπου πήρε το 10% των ψήφων διπλασιάζοντας τις έδρες του – το Σιν Φέιν διέθετε τη στήριξη μόλις του 6% των ψηφοφόρων της λεγόμενης ‘μεσαίας τάξης’ και του 7% των ψηφοφόρων άνω των 50. Στις τρέχουσες δημοσκοπήσεις όμως διαθέτει τη στήριξη του 16% των ψηφοφόρων της μεσαίας τάξης και του 22% των άνω των 50 χρονών.
Μέσα στα δύο αυτά χρόνια τα ίδια τα μηνύματα του Σιν Φέιν άλλαξαν και τη θέση των παλαιών προβλημάτων που ανήκουν στην ιστορία της Βόρειας Ιρλανδίας πήραν τα θέματα που έχουν σχέση με την οδυνηρή λιτότητα και τις παγίδες της τραπεζοκεντρικής Ευρώπης. Πιθανόν όμως να παίζουν ρόλο στη δυναμική του Σέιν Φέιν και οι μεγάλες αλλαγές στη στελέχωση του κόμματος. Ο επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας του για το δημοψήφισμα για τη δημοσιονομική συνθήκη, Όιν ο Μπράιν, μοιάζει με τον Αλέξη Τσίπρα κατά το ότι είναι νέος, με σπουδές σε ένα ισχυρό καθεστωτικό ιρλανδικό πανεπιστήμιο, που ενεπλάκη στην πολιτική από το πανεπιστήμιο, ανήλθε γρήγορα στην ιεραρχία του κόμματος και στις τελευταίες εκλογές εξελέγη βουλευτής. Το νεανικό στοιχείο στο Σιν Φέιν δεν εξαντλείται πάντως στον Όιν ο Μπράιν αλλά το χαρακτηρίζει γενικότερα και το διαφοροποιεί από τα άλλα ιρλανδικά κόμματα. Ένα από τα βασικά στοιχεία του Σιν Φέιν στον ιρλανδικό Βορρά και Νότο την τελευταία 10ετία είναι πως άφησε χώρο στους νέους, που πήραν σημαντικές θέσεις κι αυτό άλλαξε τη δυναμική του κόμματος.
Από την είσοδο της Ιρλανδίας σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα μέχρι και σήμερα η βασική στρατηγική του Σιν Φέιν δεν διαφοροποιούνταν πολύ από του ελληνικού ΣΥΡΙΖΑ: οργάνωνε διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες ενάντια στις πολιτικές λιτότητας, ασκούσε κριτική στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα και υπήρξε επικεφαλής της εκστρατείας του ‘όχι’ στο σημερινό δημοψήφισμα. Για όλους αυτούς τους λόγους – και κυρίως για την πρότασή του περί απόρριψης του δημοσιονομικού συμφώνου – βρέθηκε τον τελευταίο καιρό στο στόχαστρο των κυρίαρχων μέσων. ‘Επιπόλαιο, κυνικό και λάθος’ χαρακτήριζαν το Σιν Φέιν σε κύριο άρθρο τους οι Irish Times, πριν λίγες μέρες, ενώ η Irish Independent έγραφε ότι η πολιτική που προτείνει αντανακλά τα ‘βασικά χαρακτηριστικά του κυνισμού, της υποκρισίας και μιας οικονομικής άγνοιας που κόβει την ανάσα’. Σας θυμίζουν μήπως όλα αυτά τις επιθέσεις των ελληνικών ΜΜΕ κατά των ΣΥΡΙΖΑίων;
Μέσα στα δύο χρόνια που μεσολάβησαν από την εισαγωγή της Ιρλανδίας σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα, τα μέλη του Σιν Φέιν αυξήθηκαν κατά 35% και έφτασαν τα 7000 – αν και εξακολουθούν να βρίσκονται πολύ πίσω από τ 35.000 μέλη του κεντροδεξιού κυβερνώντος κόμματος Φίνε Γκέιλ. Για να ενισχυθεί κι άλλο όμως το Σιν Φέιν θα πρέπει να αυξήσει την επιρροή του σε αρκετές περιφέρειες όπου ουσιαστικά μέχρι σήμερα παραμένει ανύπαρκτο.
Όπως και άλλοι πολιτικοί αναλυτές, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου Ντέιβιντ Φάρελ πιστεύει ότι θα χρειαστούν άλλες δύο εκλογικές αναμετρήσεις μέχρι το Σιν Φέιν να μπει στην κυβέρνηση. Κι όπως δήλωσε στο πρακτορείο Ρόιτερ: ‘Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έγιναν ξαφνικά υπολογίσιμη δύναμη και πολλοί από μας δεν θα ξαφνιαστούν αν βρεθούν στην κυβέρνηση μέσα στα επόμενα χρόνια. Θα πρέπει όμως να κάνουν σκληρές επιλογές αν θέλουν να γίνουν μεγάλο κόμμα. Και βασικά θα πρέπει να αποφασίσουν αν θέλουν να γίνουν το ισχυρότερο εργατικό κόμμα ή αν θα πάρουν ψηφοφόρους από το κέντρο υιοθετώντας πιο μετριοπαθή οικονομική πολιτική’.
Αν αυτά ισχύουν για το Σιν Φέιν, οι αποφάσεις που κατά τη γνώμη μας θα υποχρεωθεί να πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα θα είναι πολύ πιο δύσκολες: θα πρέπει να αποφασίσει αν θα παραμείνει ένα οραματικό κόμμα της αριστεράς που θα εξαντλείται στις καταγγελίες απέχοντας από τις κυβερνητικές ευθύνες και δη σε μια συγκυρία ουσιαστικής χρεοκοπίας στο εσωτερικό της χώρας… Ή αν θα αναλάβει ευθύνες κάνοντας τη δική του … αναπόφευκτη κωλοτούμπα αλλά τουλάχιστον συμβάλλοντας να διαμορφωθεί ένα πιο υγιές τοπίο την επόμενη μέρα, με περιορισμό της επιρροής των λίγων μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων σε βάρος όλων των υπολοίπων και με μεγαλύτερη προστασία των ανέργων και άλλων αδυνάτων.
Μαριάννα Τόλια
